Foto
​Houvast 2: De dynamiek van de driehoek​

“Soms kom je bij een huisbezoek binnen “als een hond in een kegelspel”: je komt binnen in een krachtenveld tussen verschillende leden van het familiesysteem, met elk hun eigen opvattingen, belangen en posities.” (Sammy Vienne, intervisiebegeleider)
 
 



​Bij het hoofdstuk over visie en basishouding schreven we reeds over de driehoek die ontstaat als je thuiszorgsituaties begeleidt. Het huisbezoek is een moment bij uitstek waar de driehoek letterlijk zichtbaar wordt:
​We geven hier kort enkele vuistregels:
  • Verdeel je aandacht over alle partijen
  • Geef iedereen zijn plaats en erkenning
  • Blijf op jouw plaats als gast en hulpverlener
  • Help anderen om op hun plaats te blijven (bv. kinderen die zich boven hun ouders stellen, mantelzorger die zichzelf wegcijfert, … )
In de “driehoekskunde” kan ook een speciale dynamiek ontstaan: de dramadriehoek of reddersdriehoek (Karpman, 1968). In de reddersdriehoek is er sprake van een aanklager, een redder en een slachtoffer. De aanklager geeft kritiek op de ander, die zich dan slachtoffer voelt; een derde persoon komt dan het “slachtoffer” te hulp en wordt dan redder. (Opmerking: in feite gaat het niet noodzakelijk om 3 personen, maar om 3 psychologische rollen die gespeeld worden. De reddersdriehoek kan dus ook ontstaan in de communicatie tussen 2 personen)
​Deze dynamiek heeft meestal een negatieve impact: er ontstaat een spel van aanval, verdediging en slachtofferschap / passiviteit.
Als hulpverlener op huisbezoek kun je in deze dramadriehoek gezogen worden, bijvoorbeeld:
  • Je hebt het idee dat de mantelzorger te streng is voor de persoon met dementie en je wil het gedrag van de mantelzorger corrigeren … Het gevaar loert om de hoek dat jij als “aanklager” ervaren wordt
  • De mantelzorger zit er onderdoor en voelt zich machteloos … Als jij teveel wil opbeuren en (met goede bedoelingen) tips gaat geven, kun je in de positie van redder terechtkomen
  • De persoon met dementie klaagt jou aan, omdat hij/zij denkt dat jij hem/haar naar het rusthuis wil krijgen
  • Er is een levendig gesprek tussen jou en de mantelzorger en de persoon met dementie voelt zich “opzij gezet” en voelt zich slachtoffer
  • Jij voelt je slachtoffer, omdat de mantelzorger kwaad is over het niet toekennen van een tegemoetkoming
  • …
Om uit deze drama-driehoek te blijven, is het nodig dat je eerst en vooral “ziet” dat de driehoek zich voltrekt. Bewustzijn is de eerste stap. Vervolgens is het belangrijk om er in je mind-set van uit te gaan dat ieder gelijkwaardig is, dat zowel jij als de ander “oké” is en dat ieder zelf verantwoordelijk is voor zijn gedrag, zijn gevoelens en zijn behoeften. Ten slotte kan het helpen om vanuit onderstaande 3 begrippen te kijken naar de situatie (men noemt dit dan de “winnaarsdriehoek”):
​In plaats van aan te klagen, ben je assertief: je bent eerlijk, openhartig, geeft grenzen aan, geeft feedback
  • In plaats van te redden, ben je zorgzaam en helpend: je bent betrokken, ondersteunt, maakt afspraken, doet niets in de plaats van de ander dat de ander ook kan, …
  • In plaats van slachtoffer, ben je kwetsbaar: je vraagt hulp, je spreekt over jouw gevoel en behoefte, …